Patarei Prison

Wie nieuwsgierig is naar de gruwelijkheden van de Sovjet Unie, moet vooral eens een kijkje nemen in Patarei Prison in Tallinn (Estland). Daar kun je op ontdekkingstocht door de krochten van deze vervallen KGB-gevangenis. Voor drie euro krijg je een zaklamp mee en dan zoek je het zelf maar uit op deze naargeestige plek. Avontuurlijk ingesteld moet je er wel voor zijn. Patarei Prison is een massief complex waar je gemakkelijk kunt verdwalen, door het plafond kan zakken, jezelf open kunt halen aan het vele glas dat er ligt of je been kunt breken doordat het in sommige ruimtes aardedonker is.

Maar voor degenen die zich daar niet door af laten schrikken, wacht een ervaring die voor altijd op je netvlies gebrand zal staan. Binnen de muren van Patarei Prison zie je hoe het leven van gevangenen eruit zag in de tijd van de bezetting. De ellende die zich hier heeft afgespeeld – martelingen, executies, medische experimenten – heeft zichtbare sporen nagelaten.

Tijdens de Sovjet-periode kwamen er veel politieke gevangenen in Patarei terecht. Velen van hen kwamen er nooit meer levend uit. Ruimtes met namen als The Execution Room en The Hanging Room zeggen waarschijnlijk genoeg. Maar ook op andere manieren werd het leven je in Patarei onmogelijk gemaakt. Zo moesten gedetineerden de meest afschuwelijke psychische en medische experimenten ondergaan. En werd de constante blootstelling aan vocht en schimmel door de KGB als psychologisch traumamiddel ingezet om gevangen voortdurend ziek, zwak en misselijk te houden.

Wie dit allemaal leest en de foto’s bekijkt zal denken dat dit een plek is uit ver vervlogen tijden. Niets is minder waar. De gevangenis sloot pas in 2004 zijn poorten, in het jaar dat Estland lid werd van de EU en dit bouwval nou niet bepaald aan de EU-normen voldeed.

Het bijzondere is dat de gevangenis nog altijd intact is. Boeken over Jezus, intakeformulieren, reageerbuisjes, medicijnen, porno aan de muur: it’s still there. Maar voor hoe lang is maar de vraag, aangezien Estland dit stukje geschiedenis graag uit zijn geheugen wist. Dat Patarei dan ook geen vermelding in de Lonely Planet heeft gekregen, moge geen verrassing zijn.